Όλες οι επεξεργασίες που παρουσιάζονται παρακάτω λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο του project:
https://www.ims.forth.gr/el/project/view?id=207
1. Ένα Πρώτο (Πιθανό) Ερευνητικό Ερώτημα: Ακολουθούν τα επίπεδα παραγωγής του καπνού (Q_tob_i,t) την πορεία των τιμών (P_tob_i,t); (δηλ, υπάρχει κάποιο "pattern" ανάμεσα στις δύο αυτές μεταβλητές;) Σύμφωνα με την "νεοκλασική αντίληψη", η τιμή (P) είναι ένας από τους βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες του επιπέδου της παραγωγής (βλ. "νόμος προσφοράς" see https://www.investopedia.com/terms/l/lawofsupply.asp). Ας τεστάρουμε την παραπάνω υπόθεση: Οι παρατηρήσεις μας (n = 44) βασίζονται σε στοιχεία που αντλήσαμε από 11 γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας (βλ. Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, Θράκη, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Νησιά Αιγαίου, Κυκλάδες, Κρήτη, Ιόνια Νησιά & Δωδεκάνησα) κατά τα έτη 1955, 1956, 1959 & 1960. Ποιό είναι το πρόσημο της σχέσης που σχηματίζεται ανάμεσα στις ποσότητες παραγωγής και τις τιμές (σε ότι αφορά πάντα την καπνική παραγωγή); (η γνωστή μας σχέση: Qs = a + b * P, b > 0). Η παραγωγή καπνού είναι εκφρασμένη σε τόνους, ενώ η τιμή αντιπροσωπεύει την μέση σταθμισμένη τιμή παραγωγού (ανά τόνο & σε δραχμές). Πηγή: "Γεωργική παραγωγή της Ελλάδος" (ΕΛΣΤΑΤ). Τα δεδομένα αυτά βρίσκονται στο φύλλο του Excel με τον τίτλο: "9. ποσότητες & τιμές".
ΥΓ: Πράγματι, η σχέση αυτή είναι θετική (όπως άλλωστε αναμενόταν...). Γιατί είναι όμως αυτό σημαντικό στην περίπτωση του καπνού; (για τον Χουάν το θετικό πρόσημο στην παραπάνω σχέση, πόσο μάλλον αν είναι και στατιστικά σημαντικό, ακυρώνει ένα "κυρίαρχο αφήγημα" στη σχετική βιβλιογραφία, σύμφωνα με το οποίο η παραγωγή καπνού στην Ελλάδα μεταπολεμικά ΔΕΝ προσαρμόστηκε στις ανάγκες της "αγοράς"...επιβίωσε δηλαδή απλά και μόνο χάρη στον κρατικό παρεμβατισμό). Ερώτηση: Ποιά είναι αυτή η βιβλιογραφία που αναπαράγει αυτή την αντίληψη; (την έχουμε εντοπίσει; βλ. αρχείο "Χουάν - Δημήτρη") 1. Το θετικό πρόσημο στην παραπάνω σχέση μάλλον θα προκύπτει για όλα τα προϊόντα. Επομένως, τι το ιδιαίτερο προσφέρει η εφαρμογή για την περίπτωση του καπνού; 2. Η επεξεργασία αυτή αποδέχεται τον πυρήνα της "νεοκλασικής αντίληψης". 3. Μήπως θα ήταν καλύτερο να ελέγχαμε τις σχέσεις ανάμεσα στην παραγωγή καπνού και τις τιμές άλλων προϊόντων (βλ. συμπληρωματικά & υποκατάστατα προϊόντα);
 |
| 1.1 Σχέση Τιμής Παραγωγού - Ποσότητας Παραγωγής |
 |
1.2 Σχέση Τιμής (-1) - Παραγωγής  Οι τιμές των προηγούμενων χρόνων φαίνεται να σχετίζονται με τα επίπεδα παραγωγής στον χρόνο t. Οι διακυμάνσεις στις τιμές ανά περιοχή: Στην Θράκη, την Μακεδονία, την Ήπειρο και την Στερεά Ελλάδα συναντάμε τις υψηλότερες τιμές. Οι χαμηλότερες τιμές συναντώνται στα ελληνικά νησιά (βλ. Ιόνια, Δωδεκάνησα & Κρήτη).  Οι διακυμάνσεις στις ποσότητες ανά περιοχή: Οι μεγαλύτερες ποσότητες συναντώνται στην Μακεδονία.  |
 |
| 1.3 τιμές & ποσότητες (διάφορες ποικιλίες) |
Πιθανή Ερμηνεία: Καλύτερες τιμές την προηγούμενη χρονιά (βλ. P_-1) ή τις προηγούμενες χρονιές δημιουργούν ένα κίνητρο για αυξημένη παραγωγή μελλοντικά. Επομένως, ακριβώς αυτό το θετικό πρόσημο που προκύπτει στις παραπάνω σχέσεις δύναται να αμφισβητήσει σε κάποιον βαθμό το "κυρίαρχο αφήγημα" που αναφέραμε προηγούμενα. Η παραγωγή του καπνού στην μεταπολεμική Ελλάδα φαίνεται να ανταποκρίνεται στις ανάγκες που διαμορφώνει η ίδια η "αγορά" (σύμφωνα πάντοτε με την νεοκλασική αντίληψη...) και ΔΕΝ είναι αποτέλεσμα μιας τάχα "στρεβλής παρέμβασης" του κράτους προκειμένου να στηρίζει οικονομικά τους παραγωγούς ενός προϊόντος που με όρους "αγοράς" ΔΕΝ είναι "ανταγωνιστικό".
Το θετικό πρόσημο εντοπίζεται ακόμη και όταν μελετάμε τη σχέση ανάμεσα στις τιμές και τις ποσότητες ανά ποικιλία. Στην περίπτωση αυτή έχουμε δεδομένα για 14 ποικιλίες καπνού κατά το διάστημα 1938-1964. Τα επίπεδα της παραγωγής αφορούν την "δηλωθείσα παραγωγή κατά ποικιλίαν" (σε τόνους), ενώ οι τιμές τις "μέσες τιμές χωρικών καπνών κατά ποικιλία". Πηγή: Εθνικός Οργανισμός Καπνού (1967). Τα δεδομένα αυτά βρίσκονται στο Excel (βλ. "13. ποικιλίες").
Επιπρόσθετα, στην ίδια κατεύθυνση:
 |
| (1.4 δες φύλλο "11. πωλ. καπνά", πηγή: ΕΟΚ) |
Τι συμβαίνει στην περίπτωση των εξαγωγών; Ισχύει ότι και προηγούμενα;
Το πρόσημο της σχέσης που συνδέει τις ποσότητες με τις τιμές διατηρεί και πάλι το θετικό του πρόσημο (ωστόσο, μονάχα για την περίοδο μετά το 1950). Τα δεδομένα βρίσκονται στο φύλλο του excel με τίτλο: "4. εξαγωγές_καπνού_μη_βιομ." Πηγή: ΕΟΚ
 |
| 1.5 1936-1965 |
 |
| 1.6 1936-1949 |
 |
| 1.7 1950-1965 |
Αν μπούμε σε ένα ακόμη "βαθύτερο" επίπεδο σε ότι αφορά τις εξαγωγές;
Στην περίπτωση αυτή εξετάζουμε δεδομένα σε επίπεδο χωρών ανά έτος (βλ. "15. εξαγωγές ανά χώρα"). Το θετικό πρόσημο διατηρείται στη σχέση που συνδέει τις τιμές με τις ποσότητες, αλλά και πάλι μονάχα για την περίοδο μετά το 1950.
 |
| 1.8 1935-1964 |
 |
| 1.9 1950-1964 |
Σύνοψη: Έχουμε κάποιες πρώτες εμπειρικές ενδείξεις ότι η παραγωγή καπνού ανταποκρίνεται στις τιμές που διαμορφώνονται στην "αγορά". Μάλιστα, το θετικό πρόσημο της σχέσης που συνδέει τις δύο αυτές μεταβλητές διατηρείται σε 3 διαφορετικά επίπεδα: 1) όταν εξετάζουμε τις τιμές και τις ποσότητες καπνού για διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές 2) όταν εξετάζουμε τις τιμές και τις ποσότητες καπνού για διαφορετικές ποικιλίες & 3) όταν εξετάζουμε τις τιμές (αξίες) και τις ποσότητες των εξαγωγών καπνού.
 |
| 1948 |
***
Εκτάσεις & Παραγωγή Καπνού: Στοιχεία σε επαρχιακό επίπεδο για τα έτη 1955, 1956, 1959 & 1960 (απόλυτες τιμές). Τα υψηλότερα επίπεδα εκτάσεων καπνού παρατηρούνται: στις Σέρρες, την Αιτωλοακαρνανία, τη Δράμα, την Πιερία, την Καβάλα και το Κιλκίς. Σε ότι αφορά την παραγωγή, τα υψηλότερα επίπεδα καταγράφονται: στις Σέρρες, την Αιτωλοακαρνανία, την Πιερία, τη Δράμα, την Κοζάνη και την Θεσσαλονίκη. Θα λέγαμε λοιπόν πως τουλάχιστον σε "γεωγραφικό επίπεδο" ο καπνός αφορά κυρίως τον βορρά (με εξαίρεση την Αιτωλοακαρνανία). Που συγκεντρώνονται όμως οι μεγαλύτερες εκτάσεις καπνού και η παραγωγή καπνού; (μετατρέπουμε τις απόλυτες τιμές σε "δείκτες συγκέντρωσης" έτσι ώστε να έχουμε συγκριτικά μεγέθη). Τα υψηλότερα επίπεδα συγκέντρωσης καπνικών εκτάσεων εντοπίζονται: στις Σέρρες, την Αιτωλοακαρνανία, την Δράμα, την Πιερία, την Καβάλα, την Κοζάνη και την Ξάνθη. Τα υψηλότερα επίπεδα συγκέντρωσης της καπνικής παραγωγής βρέθηκαν: στις Σέρρες, την Αιτωλοακαρνανία, την Πιερία, την Δράμα, την Καβάλα και την Κοζάνη. Η ανάλυση αυτή λαμβάνει χώρα και σε ένα λιγότερο "βαθύ" επίπεδο παρακάτω. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Όπως θα δούμε παρακάτω, η απόδοση ΔΕΝ σχετίζεται με την συγκέντρωση της παραγωγής καπνού. Γιατί; Τα καπνά υψηλής απόδοσης είναι τα αρδευτικά και όχι τα ξηρικά καπνά. Επομένως, περιοχές με υψηλές αποδόσεις είναι περιοχές που παράγουν αρδευτικό καπνό, χωρίς κατ΄ανάγκη να συγκεντρώνουν τα υψηλότερα επίπεδα της καπνικής παραγωγής. Σε τι μας βοηθάει αυτή η παρατήρηση; Δεν φτάνει να κοιτάμε την παραγωγή του καπνού γενικά και αόριστα, αλλά έχει ιδιαίτερη σημασία για ποιόν καπνό μιλάμε, αν είναι αρδευτικός ή ξηρικός. Παρακάτω θα δούμε πως η αξία των εξαγωγών καπνού σχετίζεται θετικά με τον ξηρικό καπνό αλλά αρνητικά με τον αρδευτικό (με άλλα λόγια η αύξηση του αρδευτικού καπνού συνοδεύτηκε από την μείωση της αξίας των εξαγωγών καπνού).
 |
| 1. εκτάσεις καπνού (απόλυτες τιμές σε στρέμματα) |
 |
| 2. Παραγωγή Καπνού (απόλυτες τιμές σε τόνους) |
 |
| 3. Συγκέντρωση Εκτάσεων Καπνού (% επί του συνόλου των εκτάσεων καπνού) |
 |
| 4. Συγκέντρωση Παραγωγής Καπνού (% επί του συνόλου της καπνικής παραγωγής) |
 |
| απόδοση & συγκέντρωση παραγωγής |
Τι δείχνει το διάγραμμα αυτό; Οι περιοχές που συγκεντρώνουν τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής καπνού ΔΕΝ είναι κατ΄ανάγκη και οι περιοχές με τις υψηλότερες αποδόσεις. Γιατί; Επειδή παράγουν ξηρικά και όχι αρδευτικά καπνά. Ωστόσο, όπως θα δούμε παρακάτω η σταδιακή αντικατάσταση του ξηρικού καπνού (χαμηλής απόδοσης) από τον αρδευτικό καπνό (υψηλής απόδοσης) δε φαίνεται να οδήγησε στην διατήρηση ενός υψηλά "ανταγωνιστικού" προϊόντος. Προφανώς, η μεγάλη ζήτηση υπήρχε για τα ξηρικά καπνά χαμηλής απόδοσης (αλλά υψηλής ποιότητας), και όχι για τα αρδευτικά καπνά υψηλής απόδοσης (αλλά χαμηλής ποιότητας). Μπαίνει το εξής ερώτημα: Γιατί έγινε τότε αυτή η μετάβαση αφού με όρους "αγοράς" δε βοήθησε;
 |
| Εκτάσεις Καπνού (απόλυτες τιμές) |
 |
| Εκτάσεις Καπνού (% επί του συνόλου των γεωργ. εκτάσεων ανά περιοχή) |
 |
| Εκτάσεις Καπνού (% επί του συνόλου των εκτάσεων καπνού) |
Συγκέντρωση των εκτάσεων καπνού
(% επί του συνόλου των γεωργικών εκτάσεων)
Η περιοχή της Μακεδονίας συγκεντρώνει το μεγαλύτερο κομμάτι των εκτάσεων της παραγωγής καπνού στην Ελλάδα. Είναι θέμα "γεωγραφίας" ή αποτέλεσμα "θεσμών-πολιτικών"; ("geography" vs. "institutions" βλ. "Old Greece" vs. "Newly Annexed Lands") ΥΓ: ας βάλουμε στο "παιχνίδι" και τον παράγοντα labour. Έχουμε στοιχεία για τον αριθμό των καπνοπαραγωγικών χωριών και τον αντίστοιχο των καπνοκαλλιεργητών. Την ίδια στιγμή, γνωρίζουμε και τις καπνικές εκτάσεις ανά περιοχή και ανά έτος. Επομένως, μπορούμε να κατασκευάσουμε δείκτες που να προσεγγίζουν την συγκέντρωση της παραγωγής καπνού (πόσο "δίκαιη" είναι η κατανομή των εκτάσεων καπνού; παίζει κάποιο ρόλο το more equal distribution;).
 |
| συγκέντρωση εκτάσεων καπνού (% επί του συνόλου των εκτάσεων καπνού) |
Συγκέντρωση εκτάσεων καπνού
(% επί του συνόλου των εκτάσεων καπνού)
Παραγωγή καπνού
(σε τόνους)
Παραγωγή καπνού
(% επί του συνόλου της παραγωγής καπνού)
 |
εκτάσεις & παραγωγή (είναι η σχέση αυτή ένδειξη για την ύπαρξη "οικονομιών κλίμακας";) |
 |
| Απόδοση Ξηρικός vs. Αρδευτικός Καπνός!!! Έχει ένα ενδιαφέρον το εξής: Οι περιοχές που βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης που αφορά την συγκέντρωση τόσο των εκτάσεων καπνού όσο και της παραγωγής καπνού στην μεταπολεμική Ελλάδα ΔΕΝ καταγράφουν τα υψηλότερα επίπεδα απόδοσης (όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα βρίσκονται σε ενδιάμεσα επίπεδα απόδοσης). Μια πιθανή εξήγηση: Η διάκριση ανάμεσα στον ξηρικό και τον αρδευτικό καπνό (ο ρόλος της σταδιακή αντικατάστασης του πρώτου από τον δεύτερο). Ο αρδευτικός καπνός κυριαρχεί στις περιοχές της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Ελλάδας, ενώ ο ξηρικός παραμένει κυρίαρχος στις βόρειες περιοχές. Παρά το γεγονός της χαμηλής του απόδοσης (συγκριτικά με τον αρδευτικό), ο ξηρικός καπνός είναι πιο "ποιοτικός" και η ζήτηση γι' αυτόν πολύ μεγαλύτερη. Πράγματι, ο αρδευτικός καπνός καταγράφει πολύ μεγαλύτερες αποδόσεις συγκριτικά με τον ξηρικό (βλ. το παρακάτω διάγραμμα). Ωστόσο, η αντικατάσταση του ξηρικού από τον αρδευτικό φαίνεται να είχε "αρνητική επίδραση" στις εξαγωγές καπνού, και πιο συγκεκριμένα στην αξία των εξαγωγών καπνού. ΥΓ: Μπαίνει λοιπόν το εξής ερώτημα: τι ανάγκες εξυπηρετούσε η αντικατάσταση του ξηρικού καπνού από τον αρδευτικό; Μήπως η αντικατάσταση αυτή εξηγείται καλύτερα με όρους ανάλυσης της "εσωτερικής αγοράς" (κατανάλωση); Παρακάτω, testάρουμε τη σημασία της ποικιλίας (βλ. ανατολικά vs. μπέρλευ) στην αξία των εξαγωγών καπνού.       |
Αξία παραγωγής καπνού
(σε δραχμές)
Αξία παραγωγής καπνού
(% επί του συνόλου της αξίας της γεωργικής παραγωγής)
 |
| Αξία Καπνού (% επί της συνολικής αξίας της γεωργ. παραγ.) |
 |
| Αξία Καπνού (% επί του συνόλου της γεωργικής αξίας) |
 |
| εκτάσεις καπνού (% επί του συνόλου των γεωργ. εκτ.) & αξία καπνού (% επί του συνόλου της γεωργ. αξίας) |
Απόδοση παραγωγής καπνού
Συγκέντρωση παραγωγής καπνού, 1955
(% επί του συνόλου της καπνικής παραγωγής)
Συγκέντρωση παραγωγής καπνού, 1956
(% επί του συνόλου της καπνικής παραγωγής)
Απόδοση παραγωγής καπνού, 1955
Απόδοση παραγωγής καπνού, 1956
Παραγωγή καπνού, εθνικό επίπεδο
(σε μετρικούς τόνους)
Παραγωγή καπνού
(σε μετρικούς τόνους)
Εκτάσεις παραγωγής καπνού
Απόδοση παραγωγής καπνού
Παραγωγή καπνού
Εκτάσεις παραγωγής καπνού
Απόδοση παραγωγής καπνού
Χρηματοδότηση καπνεμπορίου
(% επί του συνόλου της χρημ/σης στο εμπόριο)
Εξαγωγές καπνού (μη βιομηχανοποιημένου) σε χιλιόγραμμα
Εξαγωγές καπνού
(% επί του συνόλου της αξίας των εξαγωγών)
1964-1984
Η χρηματοδότηση του καπνεμπορίου ως προσδιοριστικός παράγοντας της παραγωγής καπνού.
1964-1984
1964-1984
Οι εξαγωγές ως προσδιοριστικός παράγοντας της παραγωγής καπνού.
καπνοβιομηχανία
Απεργοί ανά μήνα (καπνοβιομηχανία)
Απεργίες ανά μήνα (καπνοβιομηχανία)
Καπνός & Απασχόληση
Αξία Εξαγωγών Καπνού & Ανθρώπινο Δυναμικό
(καπνοβιομηχανία)
αρκετά υψηλές θετικές συσχετίσεις
φύλλα καπνού
θετικές συσχετίσεις (αν και όχι τόσο σημαντικές)
τσιγάρα
έντονα θετικές συσχετίσεις
Χρημ/ση Καπνεμπορίου & Ανθρώπινο Δυναμικό
(καπνοβιομηχανία)
φύλλα καπνού
τσιγάρα
***
Αριθμός καπνοπαραγωγικών χωριών
Αριθμός καπνοκαλλιεργητών
Παραγωγή καπνού
(σε τόνους)
 |
| αριθμός καπνοπαραγωγών (%), 70-71 |
 |
| αριθμός καπνοπαραγωγών (%), 78-79 |
 |
| παραγωγή (%), 70-71 |
 |
| παραγωγή (%), 78-79 |
Κεντρική Ιδέα: Ποιοί είναι οι προσδιοριστικοί παράγοντες της παραγωγής καπνού;
1) η χρηματοδότηση του καπνεμπορίου (ως % της συνολικής χρηματοδότησης του εμπορίου)
2) η αξία και η ποσότητα των εξαγωγών
3) ο αριθμός των καταστημάτων, εργαζομένων, επιχειρηματιών, κλπ. (καπνοβιομηχανία)
4) ο αριθμός των καπνοπαραγωγών και των καπνοπαραγωγικών χωριών (καπνική παραγωγή)
5) οι τιμές του καπνού στην αγορά
***
Καπνοπαραγωγικά χωριά (αριθμός)
Καπνοκαλλιεργητές (αριθμός)
κρατικές παρεμβάσεις (ποσότητες)
Ο ρόλος των κρατικών παρεμβάσεων.
κρατικές παρεμβάσεις (ποσότητες ανά περιοχή)
παραγωγή καπνού σε τόνους
(ανά ποικιλία)
τιμές (ανά ποικιλία)
Γκρουπ περιοχών
γκρουπ περιοχών
***
 |
| ποσότητες εξαγωγών |
 |
| αξία εξαγωγών |
 |
| εξαγωγές φύλλων καπνού (%), περιοχή προέλευσης |
 |
| 1955 Δυτική Γερμανία: 34,32% ΗΠΑ: 18,73% Γαλλία: 11,02% Ιταλία: 6,37% Αυστρία: 4,64% Ουγγαρία: 3,26% Αίγυπτος: 3,00%  |
 |
| 1961 Δυτική Γερμανία: 25,2% ΗΠΑ: 24,2% ΕΣΣΔ: 9,7% Γαλλία: 6,1% Ολλανδία: 4,2% Ουγγαρία: 4,2% Τσεχοσλοβακία: 4,1% Βέλγιο & Λουξ: 3,1% Ελβετία: 3,1%  |
 |
| 1965 Δυτική Γερμανία: 31,7% ΗΠΑ: 15,5% ΕΣΣΔ: 7,3% Γαλλία: 7,2% Πολωνία: 6,0% Ιταλία: 3,9% Ανατολική Γερμανία: 3,9% Αίγυπτος: 3,9% Τσεχοσλοβακία: 3,1%  |
 |
| 1971 Δυτική Γερμανία: 24,8% ΗΠΑ: 14,2% Αίγυπτος: 6,9% ΕΣΣΔ: 6,1% Γαλλία: 5,9% Βέλγιο & Λουξ: 4,2% Ιταλία: 3,3% Ουγγαρία: 3,3%  |
Τα Ελληνικά Καπνά στην Ιταλία
Τα Ελληνικά Καπνά στη Ρωσία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου